ประวัติศาสตร์และศิลปะอยุธยา ศาสตราจารย์เกียรติคุณ สุรพล ดำริห์กุล

“ประวัติศาสตร์และศิลปะอยุธยา” ผลงานเล่มใหม่ของศาสตราจารย์เกียรติคุณ สุรพล ดำริห์กุล อดีตอาจารย์คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ท่านได้เก็บข้อมูลจากความสนใจและประสบการณ์เมื่อครั้งเป็นหัวหน้าอุทยานประวัติศาสตร์อยุธยา นำเสนอมุมมองในอีกมิติที่มีต่องานศิลปะและสถาปัตยกรรมอยุธยา ด้วยแนวคิดว่า การปรากฏขึ้นของเจดีย์แต่ละรูปแบบมีส่วนเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทสำนักต่างๆ ที่เผยแผ่เข้ามา ซึ่งแต่ละสำนักจะนำรูปแบบหรือแบบแผนของเจดีย์เข้ามาสร้างเป็นเอกลักษณ์หรือต้นแบบของตน ทำให้เกิดรูปแบบหลักและสายวิวัฒนาการของแต่ละรูปแบบ แต่ละทรง ที่มีส่วนประกอบบางลักษณะเกี่ยวโยงซึ่งกันและกัน

เจดีย์ที่ปรากฏในกรุงศรีอยุธยาออกเป็น ๓ รูปแบบหลัก เจดีย์ทรงปรางค์ เจดีย์ทรงระฆังแบบมีลวดบัวใต้องค์ระฆังเป็นฐานปัทม์สามชั้น และเจดีย์ทรงระฆังแบบมีลวดบัวใต้องค์ระฆังเป็นมาลัยลูกแก้วสามเส้น ซึ่งได้มีวิวัฒนาการต่อไป เกิดเป็นเจดีย์รูปแบบย่อยอื่นๆ อีกในระยะหลัง เจดีย์แต่ละรูปแบบล้วนเกี่ยวข้องกับการเข้ามาของพระพุทธศาสนาของคณะสงฆ์ ๓ คณะ คือ คณะสงฆ์สายกัมโพช คณะสงฆ์สายรามัญ และคณะสงฆ์สายสีหฬ